Công kèo nhà cái hóa thì nông kèo nhà cái được gì, mất gì?

Người Mỹ chỉ cần bán một chiếc điện thoại iPhone cũng đủ mua một tấn gạo của nông dân Việt Nam. Nước ta nên tập trung đầu tư vào công kèo nhà cái hay nông kèo nhà cái?

Ở Việt Nam, công kèo nhà cái hay nông kèo nhà cái quan trọng hơn?
Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy đến cả nước Mỹ cũng phải bán iPhone để mua... gạo. Trong khi Việt Nam xuất khẩu lúa gạo để mua iPhone, không chỉ nhập riêng iPhone mà còn rất nhiều thứ khác.

Rất nhiều người bảo rằng nên sản xuất iPhone bán đi để mua gạo, thay vì trồng lúa. Thế nhưng chúng ta phải nhìn nhận rằng, những năm qua các nước ở Đông Nam Á rơi vào khủng hoảng tài chính, công kèo nhà cái và dịch vụ đi xuống, nhưng nông kèo nhà cái vẫn tăng trưởng.

Ở Việt Nam chỉ duy nhất một ngành xuất siêu, và xuất siêu năm sau luôn cao hơn năm trước. Đúng là nếu muốn tiến bộ, văn minh, thì phải thúc đẩy công kèo nhà cái hóa, nhưng liệu những gì đang diễn ra có đúng hướng hay không?

Giá nông sản thấp như con dao hai lưỡi, đối với toàn dân là tốt, nhưng đối với nông dân lại bị thiệt. Nhìn vào thắng lợi của nông kèo nhà cái, lại càng thấy đau thêm cho bà con nông dân.

Công kèo nhà cái và dịch vụ tăng nhanh đưa đất nước ta phát triển ngoạn mục trong những năm gần đây. Nông kèo nhà cái từ đóng góp khoảng 25% trong GDP, giảm xuống chỉ còn 19% vào năm 2010. Tuy nhiên, trong năm 2012 vừa qua, tỷ trọng nông kèo nhà cái lại vọt lên 21% trong GDP, không phải vì nông kèo nhà cái tăng trưởng nhanh, mà vì công kèo nhà cái và dịch vụ đi xuống.

Chính nông kèo nhà cái là bệ đỡ cho phát triển công kèo nhà cái hóa trong những năm qua, thế nhưng công kèo nhà cái hóa lại phát triển ì ạch, đang tạo nên gánh nặng đè lên nông kèo nhà cái. Khi mới bước vào công kèo nhà cái hóa, Việt Nam phát triển rất mạnh, đi rất nhanh đến cuối đường băng để chuẩn bị cất cánh.

Thế nhưng, nước ta có quả tạ khổng lồ khiến không thể cất cánh được, đó là đô thị quá tải, công kèo nhà cái và dịch vụ kém hiệu quả. Nông kèo nhà cái cũng vì đó mà bị mất sức.

Năm vừa qua, sản lượng lương thực, chăn nuôi đều tăng, giúp kìm hãm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) ở mức thấp nhất trong 8 năm trở lại đây. Nhiều ý kiến nhận định, CPI thấp là nhờ điều hành chính sách kinh tế vĩ mô tốt, song theo tôi có hai yếu tố khiến CPI thấp, một mặt là do công kèo nhà cái suy trầm, dẫn tới sức mua giảm, nhưng quan trọng hơn cả là giá nông sản rẻ, đóng góp lớn kéo thấp CPI.

Tuy vậy, giá nông sản thấp như con dao hai lưỡi, đối với toàn dân là tốt, nhưng đối với nông dân lại bị thiệt. Nhìn vào thắng lợi của nông kèo nhà cái, lại càng thấy đau thêm cho bà con nông dân.

Phát triển công kèo nhà cái hóa, thì nông kèo nhà cái được, mất những gì, thưa ông?
Công kèo nhà cái hóa là xu hướng chung trên thế giới, các nước đã thành công với công kèo nhà cái hóa thường diễn ra theo một kịch bản là, ban đầu công kèo nhà cái hóa lấy nguồn lực từ nông kèo nhà cái, sau khi đã thành công thì công kèo nhà cái sẽ quay lại “trả nợ”, đền bù cho nông kèo nhà cái dưới hai hình thức: tạo việc làm cho lao động nông thôn, và trợ cấp cho nông kèo nhà cái.

Nước Mỹ có diện tích đất rộng rãi, điều kiện rất tốt cho phát triển nông kèo nhà cái, thế nhưng nông kèo nhà cái chỉ chiếm 5% GDP, và chiếm 2% lao động toàn xã hội. Nhờ nguồn thuế khổng lồ của các ngành khác, họ dành 10% để bù đắp cho nông kèo nhà cái. ở Nhật Bản, giả sử một bát cơm có giá 100 đồng, thì 60% là do nhà nước bỏ ra, phần của nông dân bỏ ra chỉ 30-40%.

Còn chúng ta, nguồn thuế từ công kèo nhà cái không đủ cho ngân sách, thì chưa thể mong bù đắp cho nông kèo nhà cái. Chúng ta đang mắc kẹt ở chỗ này. Nếu mắc kẹt quá lâu thì nông dân kiệt sức.

Hầu hết lao động nông thôn chúng ta gọi theo kiểu mỹ miều là lao động “không chính thức” - loại này hiện chiếm tới 70% lao động ở Việt Nam.

Thực chất họ bị đẩy ra đường, làm những công việc không ký hợp đồng, không bảo hiểm, không đào tạo, không đóng thuế, với những lớp người “mới” đó là xe ôm, là đào vàng, là phu hồ, là dọn vệ sinh...

Ở nước ta, tuy nông dân chiếm 70% dân số, nhưng đây lại là một khối câm lặng khổng lồ, vì họ không được bàn bạc. Có mỗi chuyện ai tạm trữ lúa gạo mà mấy bộ, ngành tranh luận với nhau mãi không xong.

Công kèo nhà cái đã không tạo được việc làm cho đại bộ phận nông dân, thì nông dân đành phải trung thành với sản xuất nông kèo nhà cái. Trong khi, nông dân sản xuất ra hạt lúa củ khoai phải đương đầu với nhiều thứ, đó là mất công bằng trong thương mại thế giới. Không chỉ vì hầu hết các nước công kèo nhà cái đều trợ cấp cho nông kèo nhà cái của họ, mà còn vì họ lập rất nhiều hàng rào thương mại để ngăn chặn thương mại tự do của các nước nghèo.
Các nước đã tiến hành công kèo nhà cái hóa từ cách đây 200 năm thì họ dễ dàng thành công. Chúng ta công kèo nhà cái hóa chậm sẽ trở thành “trâu chậm uống nước đục”.

Bài học là, trong quá trình phát triển, phải gắn kết nông thôn với đô thị, nông kèo nhà cái với công kèo nhà cái. Họ luôn tập trung vào nông thôn, trao quyền cho nông dân ngay từ đầu quá trình công kèo nhà cái hóa. Ở nước ta, tuy nông dân chiếm 70% dân số, nhưng đây lại là một khối câm lặng khổng lồ, vì họ không được bàn bạc. Có mỗi chuyện ai tạm trữ lúa gạo mà mấy bộ, ngành tranh luận với nhau mãi không xong.

Chính sách của chúng ta không tạo ra được điều kiện thuận lợi và dễ dàng cho người dân nông thôn. Ở các nước, như Hàn Quốc, Nhật Bản họ để cho nông dân bàn bạc, quản lý hết là xong. Nhà nước tập trung cao độ vào đào tạo nông dân, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn, tập trung phát triển công kèo nhà cái phục vụ nông kèo nhà cái, đặc biệt là chế biến.

Bài viết: Mai Thị Hồng Nhung